آنچه باید در باره ی بادها در فرهنگ و در ادبیات زبان لکی میتوان شنید
در فرهنگ ما مرسوم بوده که انسان ها با هرکدام از این بادها حرف میزدن و هر کدام شعر و ریتم و آهنگ خاصی داشته اند .
از کله باد تا گرته چوبچه ـ گردباد ـ و بادهای مخصوص خرمون ـ فصل گندم ـ و …
بادهای بسیار آرام و ملایم که باعث نوازش موی معشوق و گیسوی گندمزارها میشوند
اصالت و اساس وجود انسان بستگی به شناخت و رابطه تنگاتنگ با خداوند سبحان دارد . هرچی این ارتباط واقعی تر نمود پیدا کنه ما میتونیم اراده خداوند را در دنیای پیرامون مشاهد کنیم و این اراده به اشکال متنوع هستند . باد ، باران و گرداب ، طوفان و ……
بستگی به سرعت و فراگیر بودن آنها دارد . واگیژه ـ گردباد ـ معمولا خاروخاشاک را از اطراف راهها و روستاها جمع میکرد .
در شعر مولانا اشاره به بی اختیار بودن انسان در برابر اراده خداوند است
یعنی ما همچون نقش شیر روی پرچم هستیم ک باد ناپیدا آن را به حرکت وا می دارد هر بیت از مولوی بقدری گسترده و فراگیر هست که می طلبد ساعت ها روی آن بحث کرد .
و باتوجه به این است که قرآن میفرماید
برگی ازدرختی نمی افتد مگر خدا اراده کند
ـ بادها در اصل چهار دسته اند
۱ ـ بادصرصر،،بادی که اشیا را روی زمین می کشاند
۲ ـ باد زایا،، باد بهاری که شکوفه وگل را باز می کند و به نوعی می زایاند
۳ ـ باد عقیم،، باد پاییزی که خیر و برکتی ندارد و چیزی غیر از گرد و غبار همراه خود ندارد
۴ ـ باد صبا،، باد آرام صبحگاهیست که در ادبیات نماد پیک و غماض و سخن چین و حتی باد بیمار به کار رفته
✓ ـ باد شمال
✓ ـ باد جنوب باد جنوب باد مخالف است
باد خرما پزان است
✓ ـ باد خزو ـ غضب گاهی شنیدم میگن وا خزو همون گردباد یا گرته چویچه های بسیار تندخیز و سریع هستن که باعث از هم پاشیدگی کپرها و زندگی روستاییان میشده
ـ✓ باد گرم ـ باد گرم تابستانیه که موقع رسیدن میوه ها وزیده می شود
✓ ـ باد سوزان
✓ ـ باد سرد ـ بادهای موسومی در فصل زمستان و زمهریر سخت هستند
ـ✓ ـ باد بافه شون ، این باد بسته های کوچک گندم زا خراب میکند
✓ ـ کله وا سلسله جنبان
✓ ـ وا بیان باد صحبگاهی
✓ ـ وار ایواره ـ بادی که در عصر میوزد
✓ ـ وا شنیار ـ بادی که باعث جدایی گندم از کاه میشود
✓ ـ وار تیول تکن ـ بادیکه در فصل خزان اخرین برگهای درخت را می ریزد
✓ ـ واگیژه ـ گردباد واگیژه و گرته چیوجه یک جورند و بستگی به سرعت و فراگیر بودن آنها داره . واگیژه معمولا خاروخاشاک رو از اطراف راهها و روستاها جمع میگردد .
✓ ـ تیوکه وا ـ باد ملایم یا تیوکه وا بادهای بسیار آرام و ملایم که باعث نوازش موی معشوق و گیسوی گندمزارها میشه
✓ ـ وا تن خیز ـ باد تند
✓ ـ وا سر قله کاوان ـ باد در قله ی کوهها
✓ ـ کله وا ـ کله باد همان باد زایشه
✓ ـ باد نوروزی
✓ ـ باد چله
✓ ـ واوا وا فنا ـ وا فنا نوعی نفرین و ناسزا گویی ست باد نفرین هم داریم وآوا وا فنا وا فنا نوعی نفرین و ناسزا گویی ست
✓ ـ وا خزو ـ همان گردباد یا گرته چویچه های بسیار تندخیز و سریع هستن که باعث از هم پاشیدگی کپرها و زندگی روستاییان میشده
باد موافق و باد مخالف این ها متعلق به فرهنگ ایرانی ست . موافق باعث رونق دنیا و زندگی انساهاست و مخالف باعث زیان و ضرر دنیا پیرامون ما میشه
هانای کله باد باد بهاران
ولیعهد وشت وکیل واران
اسامی بادها،قوم لک،فرهنگ لکی،نام بادها،لکستان،لکستانی اقوم ایرانی ،لکستانی،باورهای مردم لک،زبان لکی،لک لکستان
ـ
