لک قوم بزرگی است که در طول تاریخ فراز و نشیبهای زیادی را پشت سر گذاشته است و بسیاری از آنها به دلایل مختلف به سرزمینهایی غیر از مکان و سرزمین اصلی شان تبعید و یا جابجا شده اند ، از خواستگاه های اصلی لک زبانان می توان لهستان – داغستان و رشته کوه های زاگرس ایران ترکیه پاکستان و عراق را نام برد .
یکی از سرزمینهایی که تعداد قابل توجهی لک زبان در آنجا زندگی میکنند جمهوری داغستان در فدراسیون روسیه است که قرن هاست از سرزمین خود و آغوش ایران زمین جدا شده و آنجا سکنا گزیده اند.
باتوجه به آمار به دست آمده در سرشماری سال ٢٠١٠ میلادی در داغستان جمعیت لک ها بیش از ١٦١ هزار نفر معادل با ٦/٥ درصد جمعیت کل داغستان بوده است. که در دو منطقه شهری کولینیسکی و کوموق زندگی میکنند. در زمان جنگ جهانی دوم در سال ١٩٤٤ میلادی طوایف زیاد از آنها به مناطق شمال داغستان به وسیله آلمانها انتقال داده شدند که آنها جذب فرهنگ روسیه شده اند .
قلعه ی کوموق واقع در منطقه شهری کوموق در مناطق لک نشین در طول تاریخ مرکز سیاسی حاکمان لک و پایتخت باستانی بوده است در قرن ششم میلادی قلعه ی کوموق یکی از مراکز سیاسی داغستان بود و در قرن ١٣ میلادی با پذیرفتن اسلام به یک دولت اسلامی تبدیل شد و در قرن ١٥ م . به مرکز اصلی اسلامی سیاسی داغستان تبدیل شد و تا به امروز نقش کلیدی در توسعه ی اسلام در قفقاز داشته است.
زبان لکی یکی از شش زبان ادبی داغستان می باشد و حد اقل دارای پنج لهجه است و زبان ادبی لک بر روی گویش کوموق نوشته شده است،((دایره المعارف شوروی بزرگ)) لک از قرن هشتم به بعد شروع به وام گرفتن واژگان از ارمنی ، ترکی ، کرد و در زمان تسلط شوروی لک واژگان را در درجه اول از روسیه وام گرفته است. لک ها تا سال ١٩٢٨ میلادی به خط فارسی نوشته اند ولی در این زمان روسها آنها را مجبور به استفاده از خط لاتین کردند و بعد از یک دهه یعنی در سال ١٩٣٨ میلادی به سیریلیک تغییر خط داده اند، از این به بعد کلمات روسی جایگزین کلمات فارسی شد و اصطلاحات علمی و سیاسی به روسی نوشته شد .
دین
لکها در قرن ششم باظهور اسلام به دین مبین اسلام گرویدند ، مردم لک اولین قومی بودند که در داغستان مسلمان شدند و تاثیر بسیار زیادی بر مسلمان شدن و ترویج و تبلیغ دین اسلام بر اقوام آلبانیایی داشتند به طوری که شهر کموق در قرن ١٥ میلادی مهمترین مرکز تبلیغاتی اسلامی در منطقه قفقاز بود،لک زبانان این منطقه پیرو مذهب شافعی و ٦درصد هم پیرو مذهب شیعه میباشند
شیوه زندگی و اقتصاد
لکها عمدتا دامپرور و کوچ نشین و برخی نیز پرورش دهنده اسب هستند. به دلیل اینکه در مناطق لک نشین بارندگی کمی وجود دارد و خشکسالی شایع است کمتر کشاورزی میکنند، گوشت و مواد لبنی هستند که اجزای اصلی رژیم غذایی آنها را تشکیل میدهند هرچند جو و گندم و نخود نیز را به میزان کمی کشت میکنند. لک ها برای یافتن علف تازه برای دامهایشان در تابستان به مناطق مرتفع تر کوه های مرکزی داغستان و در زمستان به مناطق جلگه ای مهاجرت می کنند که در گذشته کوچ آنها با اسب و قاطر و بصورت پیاده بوده است ولی حالا این کار با کامیون انجام می شود. با توجه به اینکه مهمترین محصولات تولیدی داغستان تولید چرم و کره و پنیر میباشد لک ها نقش عمده ای در اقتصاد جمهوری داغستان دارند.
فرهنگ
صنایع دستی: بسیاری از روستا های لک در ساخت صنایع دستی تخصص و تبهر دارند، مثلا در روستای کوموق جواهر سازان و مسگران زبردستی وجود دارد و جواهرات و ظروف مسی کوموق در تمام داغستان مشهورند. در دیگر جاها مردم در ساختن زین و یراق تبهر دارند و همچنین زنان لک کارهایی مانند فرش بافی نخ ریسی و ساخت سرامیک انجام می دهند.
خانواده: لکها به طور سنتی و در خانواده گسترده و پدر سالار (قبیله یا توخوم ، tukhum )زندگی میکنند <<که لک های ساکن ایران نیز از کلمه تُخم برای قبیله استفاده میشود>> و تصمیم گیری بر عهده ی پدر بزرگ و یا فرد پیر توخوم می باشد . هر توخوم از چند خانواده که از یک جد مشترک مرد پایین آمده است تشکیل شده است. از افراد یک توخوم انتظار میرود که در ارائه کمک متقابل در کار و امور خانواده در داخل توخوم مانند کوچ ، انتقامجویی و ساخت و ساز به همدیگر کمک کنند . فرزندان ارشد نقش مهمی در تصمیم گیریها دارند. ازدواج به طور سنتی است و توسط خانواده های عروس و داماد قرار ازدواج و مراسمات عروسی گذاشته می شود ، این تصمیمات و قرار های مراسمات و خواستگاری توسط زنان مسن و برجسته صورت میگیرد،عروس و داماد احتمالاً از یک توخوم باشند ، معمولاسعی میشود ازدواج ها در داخل توخوم انجام شود.
نتیجه گیری:
باگذشت سالهای زیاد از مهاجرت لکها به منطقه قفقاز هنوز شیوه زندگی و بسیاری از آداب و رسوم آنها و بسیاری از واژه هاتغییر نکرده است و هنرهای مانند فرش بافی و تولیدات زین و یراق و مسگری در بین آنها رواج دارد،این مسئله نشان دهنده این واقعیت است که این قوم اصیل ایرانی هنوز فرهنگ ایرانی اسلامی خود را با همه ی مشکلات و جنگ هایی که با اقوام آلبانیایی و ترک ها داشته اند حفظ کرده و با غرور به لک بودن و اصالت خود افتخار میکنند و از همه مهمتر ترویج دهنده ی دین خود چه زمان زرتشت چه بعد از پذیرش اسلام در منطقه قفقاز بوده اند ، که این مسئله نشان دهنده ی قدرت نفوذ فرهنگی آنها در قفقاز می باشد. پس لازم است دولت جمهوری اسلامی ایران برای نفوذ بیشتر در منطقه قفقاز با این قوم اصیل ایرانی ارتباطات اقتصادی و فرهنگی نزدیکی برقرار کند.
این منطقه به دلیل عقب ماندگی اقتصادی میتواند بازار خوبی برای کالاهای ایرانی باشد و لازم به ذکر است حمایت های اقتصادی ایران از این قوم و جلوگیری از نابودی کامل فرهنگ ایرانی در این منطقه و برقراری ارتباطات فرهنگی ایران با لکها موجب تغییر مناسبات سیاسی به نفع ایران شده و ایران در منطقه قفقاز و فدراسیون روسیه از جایگاه سیاسی خوبی برخوردار خواهد شد .
لکهای داغستان،داغستان،لک داغستان،کتاب لکهای داغستان،کمپین لکها،لکستان،تاریخ لکستان،قوم لک،شهرهای لکستان،زبان لکی،فرهنگ وادبیات لک،زبان لکستان،کمپین لکها،بزرگان لک،تاریخ ایران لکهای قفقاز
